کیفیت صدای گیتار الکتریک یا گیتار بیس شما به مؤلفه‌های گوناگونی بستگی دارد. شما می‌توانید حتی با یک ستاپ بسیار ارزان‌قیمت و ساده نیز به صدایی جذاب دست یابید و برعکس، شاید با یک ستاپ گران‌قیمت نیز نتوانید آنطور که می‌خواهید صدای گیتار خود را شکل دهید. در واقع، گیتاریست‌های پرشماری در دنیا وجود دارند که بهترین وسایل را از برندهایی مشهور در ستاپ خود گردآوری کرده‌اند، اما نمی‌توانند صدای خوبی به دست آورند. یکی از مهمترین نکات در طراحی تُن گیتار که توسط بسیاری از گیتاریست‌های مبتدی نادیده گرفته می‌شود، تنظیم صحیح پارامترهای امپلیفایر است. بنابراین، تصمیم گرفتیم تا طی یک مطلب کوتاه، پنج نکته که می‌توانند به شما در تنظیم امپلیفایر گیتار به‌شکلی صحیح‌تر و ساخت صدایی زیباتر کمک کنند را شرح دهیم.
اما پیش از آنکه با جزئیات به ذکر این نکات بپردازیم، خوب است که بدانید شرایط مختلف نوازندگی، چه تأثیری بر عملکرد و صدای امپلیفایر شما دارند. این موارد، به‌شکل کامل اما خلاصه و قابل درک در جدول زیر ذکر شده‌اند:
| موقعیت نوازندگی | اولویت در تنظیم امپلیفایر | نکاتی برای تنظیم بهینه امپلیفایر در این شرایط |
| تمرین در خانه | تن متوازن و شدت صدای قابل کنترل | شدت صدای امپ را پایین نگه دارید، از افزایش بیش‌ازحد گِین خودداری کنید و ایکولایزر را به‌شکلی خنثی تنظیم کنید تا صدای ساز خود را به‌درستی بشنوید |
| تمرین گروه موسیقی | شنیده شدن صدای ساز از میان سایر اصوات و شفافیت صدا | محدوده فرکانسی میدرنج را کمی تقویت کنید، از افزایش بیس خودداری کنید و در کل، به تقویت شدید هیچ محدوده فرکانسی از صدای گیتار خود فکر نکنید |
| اجرای زنده | پخش و شفافیت صدا، پویایی اجرا و همخوانی با سایر اجزای گروه | ایکولایزر را با توجه به شرایط استیج تنظیم کنید و با اندکی آزمونوخطا به تنظیمات صحیح دست یابید. از تنظیمات تمرینی خود در این شرایط استفاده نکنید! |
| ضبط نوازندگی | شفافیت تن و کنترل نویز | از گین پایین استفاده کنید و در پی دست‌یابی به سیگنالی کاملاً تمیز با حداقل نویز باشید |
| تک‌نوازی و آهنگسازی | آزمایش تن‌های مختلف | با آزادی کامل تنظیمات و افکت‌هایی که در دسترس دارید و تأثیر آنها بر تن گیتار را امتحان کنید تا به یک تن دلخواه و زیبا دست یابید. به جای قوانین کلی، به گوش‌های خود اعتماد کنید |
| نوازندگی در آپارتمان | کنترل شدت صدا و جلوگیری از گوش‌خراش شدن آن | از یک امپلیفایر کوچک یا خروجی هدفون امپلیفایر استفاده کنید تا با صدای گیتار خود، باعث ایجاد مزاحمت برای اطرافیان و همسایگان نشوید |
۱- کار را با تنظیمات پایه شروع کنید
وقتی گیتار خود را به امپلیفایر متصل می‌کنید، باید تمامی تنظیمات امپلیفایر را روی حالت میانی، یعنی موقعیت ساعت دوازده قرار دهید. قراردهی پارامترهای امپلیفایر در چنین حالتی، معمولاً صدایی ساده و خوشایند را در اختیار شما قرار می‌دهد که می‌توانید از آن به‌عنوان یک نقطه شروع برای شکل‌دهی به تن موردعلاقه‌تان استفاده کنید. پس از انجام این تنظیمات، ولوم امپلیفایر را در میزانی منطقی و مناسب تنظیم کنید؛ یعنی نه آنقدر زیاد که باعث آسیب دیدن گوش‌های‌تان شود و نه آنقدر کم که صدای گیتار را به‌درستی نشنوید! پس از این، به سراغ کنترل‌های تن در امپلیفایر بروید و همزمان با نوازندگی، هر یک از ناب‌های مربوطه را تا انتها بچرخانید و سپس به کمترین حالت ممکن کاهش دهید تا از تأثیر دقیق هر یک از آنها بر صدای گیتار آگاه شوید.
۲- از زیاده‌روی در استفاده از اوردرایو پرهیز کنید
بسیاری از نوازندگان مبتدی، دوست دارند که گِین امپلیفایر یا شدت افکت اوردرایو را تا حداکثر میزان ممکن افزایش دهند و در استفاده از این موارد، هیچ ظرافتی به خرج نمی‌دهند. با اینکه چنین اقدامی، صدایی خشن و جذاب به گیتار می‌بخشد که به‌خصوص به مذاق نوازندگان سبک متال خوش می‌آید، اما باید بدانید که افراط در استفاده از اوردرایو و افزایش بیش‌ازحد گین، تأثیری منفی بر پویایی و کیفیت تن گیتار شما می‌گذارد.
اگر کمی در رابطه با تن گیتار و نحوه طراحی آن تحقیق کنید، متوجه می‌شوید که حتی نوازندگانی همچون مالکوم یانگ (Malcolm Young) از گروه AC/DC، پیت تاونزند (Pete Townshend) از گروه د هو (The Who) و برایان می (Brian May) از گروه کوئین (Queen) که همگی به تن بسیار قوی و خشن گیتار خود مشهور هستند، صدای خاص گیتار خود را با گینی بسیار پایین‌تر از انتظار به دست می‌آورند. به‌عبارت دیگر، این افراد به ما اثبات می‌کنند که برای دست‌یابی به تن قدرتمند، نیاز به افزایش افراطی گین نیست.
اما اگر نظر ما را قبول ندارید، شاید خواندن صحبت‌های جیمز هتفیلد (James Hetfield) در این مورد بتواند نظر شما را عوض کند. به نقل از وب‌سایت سوییت واتر، هتفیلد درباره استفاده افراطی از افکت اوردرایو و دیستورشن چنین گفته است:
“There’s definitely a point when you can have too much gain happening and your sound becomes mush. Distortion sounds great and you can hide behind it when you’re playing like crap! But, when you back it off a bit, it helps with overall tonal definition and tightness. Also, you can hear the riff a lot better, too! I play much cleaner in the studio than I do live because of this.”
«قطعاً نقطه‌ای هست که از آن به بعد احتمالاً مقدار گین بیش‌ازحد زیاد می‌شود و صدای شما به توده‌ای وارفته تبدیل می‌شود. تأثیر دیستورشن معرکه است؛ زیرا اگر نوازنده خیلی خوبی نباشید، می‌توانید نقصان‌های نوازندگی خود را پشت این افکت مخفی کنید! اما اگر اندکی دیستورشن را کم کنید، تُن نهایی شما وضوح و استحکام می‌یابد. همچنین، کاهش دیستورشن موجب می‌شود ریف‌های خود را بهتر بشنوید. به همین دلیل من در حین ضبط، نسبت به اجرای زنده، با گین کمتری نوازندگی می‌کنم.»
۳- میدرنج به شنیده شدن صدای گیتار شما کمک می‌کند
برخی از امپلیفایرها به‌جز کنترل‌هایی برای تنظیم فرکانس‌های پایین (بیس) و فرکانس‌های بالا (تربل)، به یک کنترل ثالث برای تنظیم محدوده فرکانس میانی (میدرنج) مجهز هستند. بسیاری از گیتاریست‌های متال و راک این محدوده فرکانسی را تا حد ممکن تضعیف می‌کنند تا صدایی متکی بر بیس و تربل به گیتار خود ببخشند. چنین تنی در شرایط تمرین انفرادی می‌تواند بسیار شفاف و جذاب باشد؛ اما با استفاده از آن، به‌محض شروع نوازندگی در گروه، متوجه می‌شوید صدای گیتارتان در میان صدای سازهای دیگر گم شده است. از آنجا که گیتار بیس و درامز در یک گروه موسیقی، محدوده فرکانسی بیس و تربل را به‌طور کامل به خود اختصاص می‌دهند، قرار دادن صدای گیتار الکتریک در این دو محدوده فرکانسی، باعث شنیده نشدن آن می‌شود. پس شما برای رساندن صدای ساز خود به گوش شنوندگان، نیاز به میدرنج دارید.
۴- از گوش‌های خود استفاده کنید
اما در کنار مواردی که تا به اینجا ذکر کردیم، سعی کنید در زمان شکل‌دهی به صدای امپ، چندان تحت تأثیر تنظیمات پیشنهادی دیگران قرار نگیرید. همچنین، به تنظیماتی که سال‌ها پیش در یک امپ قدیمی داشته‌اید نیز برای تنظیم تمامی امپ‌ها اتکا نکنید. فراموش نکنید که هر امپلیفایری، عملکرد و صدای مختص خود را دارد و همچنین محیطی که قصد نوازندگی در آن را دارید نیز تأثیری قابل توجه بر صدای نهایی گیتار شما خواهد داشت. از این رو، یک امپلیفایر با تنظیماتی کاملاً مشابه، می‌تواند در اتاق نشیمن خانه شما و اتاق تمرین استودیوی شما، دو صدای کاملاً متفاوت تولید کند. توصیه می‌کنیم که در تنظیم امپلیفایر خود، بیش از هر چیز به گوش‌های خود اعتماد کنید و تنظیماتی را برگزینید که بسته به موقعیت نوازندگی‌تان، از نظرتان بهترین صدا را تولید می‌کنند.
۵- از آزمونوخطا نهراسید
برای اینکه صدایی باکیفیت و خوشایند را به دست آورید، نیازی نیست که همه سرمایه خود را صرف خرید امپلیفایر گیتار و پدال‌های گران‌قیمت کنید. در واقع، تن گیتار شما تا حد زیادی به خود شما و هنرتان بستگی دارد. از این رو، برای اینکه بتوانید زیباترین صدای ممکن را با استفاده از گیتار تولید کنید، باید توجهی ویژه به مهارت‌های تکنیکی خود داشته باشید. همچنین فراموش نکنید که هیچ قانون ثابتی برای تنظیم امپلیفایر وجود ندارد. پس هیچ‌گاه فکر نکنید که تنظیمات امپلیفایرتان «باید» چگونه انجام شود؛ بلکه با آزمونوخطا و اعتماد به گوش‌های خود، سعی کنید صدایی بسازید که تنها متعلق به خودتان است و امضای شما محسوب می‌شود.
نتیجه‌گیری
همانطور که در این مطلب خواندید، تنظیم بهینه امپلیفایر گیتار برای دست‌یابی به صدایی جذاب و گوش‌نواز، چندان کار سختی نیست و می‌توان با صرف کمی زمان، به نتیجه‌ای مطلوب دست یافت. همچنین، نیازی به صرف هزینه‌های هنگفت برای خرید امپلیفایر گیتار و افکت‌های گران‌قیمت نیست و می‌توان تقریباً از هر امپلیفایری، صدایی باکیفیت دریافت کرد.
اما اگر پس از مطالعه این مقاله هنوز برای تنظیم امپلیفایر خود به کمک نیاز دارید، پیشنهاد می‌کنیم ویدئوی آموزشی زیر که توسط وب‌سایت گیتار ایران تهیه شده است را تماشا کنید:
پرسش‌های متداول درباره تنظیم امپلیفایر گیتار
۱- بهترین راه برای تنظیم امپ گیتار چیست؟
برای شروع، تمامی تنظیمات مربوط به تن، یعنی ناب‌های بیس، مید و تربل را در موقعیت میانی (ساعت دوازده) قرار دهید. این حالت، خنثی‌ترین صدای ممکن را در اختیار شما قرار می‌دهد. سپس، در حین نوازندگی، هر یک از این ناب‌ها را به‌طور مجزا بچرخانید تا تأثیر آنها بر صدای گیتار را به‌طور کامل درک کنید.
۲- آیا می‌توانم برای تجربه صدای قدرتمندتر، گین یا اوردرایو را در میزان حداکثری تنظیم کنم؟
این کار چندان اصولی نیست. با اینکه گین شدید می‌تواند صدای خشن و جذابی به گیتار شما ببخشد، اما زیاده‌روی در استفاده از این مؤلفه، منجر به افت محسوس داینامیک رنج و کیفیت تن ساز شما می‌شود. از این رو، بسیاری از گیتاریست‌های معروف و ماهر سعی می‌کنند که تن خشن گیتار خود را با گینی پایین به دست آورند.
۳- چرا محدوده فرکانسی میدرنج تا این حد در صدای گیتار اهمیت دارد؟
میدرنج، مهمترین بخش از صدای گیتار الکتریک است و تنظیم صحیح آن باعث می‌شود که صدای ساز شما از میان صدای سایر سازهای گروه موسیقی به‌خوبی شنیده شود. این امر خصوصاً زمانی که در حال نوازندگی با یک گروه کامل، شامل درامر و بیسیست هستید، نمود بیشتری دارد. تضعیف محدوده فرکانسی میدرنج، در حین نوازندگی انفرادی، صدایی جذاب به گیتار شما می‌بخشد؛ اما چنین تنظیمی، با تضعیف بخش اعظم فرکانس‌های صدای گیتار، باعث می‌شود که صدای نوازندگی‌تان در میان صدای قدرتمند سایر سازهای گروه موسیقی گم شود.
۴- آیا می‌توانم تنظیمات امپلیفایری که در اینترنت مشاهده کرده‌ام را دقیقاً در امپ خود کپی کنم؟
این کار به هیچ وجه اصولی نیست! شما می‌توانید این تنظیمات را امتحان کنید؛ اما توصیه می‌کنیم که هیچ‌وقت به آنها به‌عنوان تن نهایی امپ خود تکیه نکنید. هر امپلیفایر صدایی متفاوت تولید می‌کند و حتی اتاقی که امپلیفایر در آن قرار گرفته است نیز تأثیری عمیق بر عملکرد آن دارد. از این رو، تنظیماتی که برای یک گیتاریست بسیار کاربردی بوده است، ممکن است باعث تولید صدایی گوش‌خراش در امپ شما شود و به هیچ وجه برای شما مناسب نباشد. در تنظیم امپلیفایر گیتار، بیش از هر چیز به گوش‌های خود اعتماد کنید.
۵- آیا برای دست‌یابی به یک تن جذاب، به تجهیزاتی گران‌قیمت نیاز داریم؟
پاسخ کوتاه به این سوال، «خیر» است! تن گیتار شما بیش از هر چیز، به هنر و مهارت نوازندگی شما بستگی خواهد داشت و در واقع، نحوه استفاده شما از تجهیزات گیتارتان اهمیتی بسیار بیشتر از خود این تجهیزات دارد. به دنبال همین امر، توصیه می‌کنیم بیشتر روی تکنیک و مهارت نوازندگی خود کار کنید و با تجهیزاتی که اکنون در اختیار دارید، به آزمونوخطا بپردازید تا در نهایت، تن موردعلاقه و مناسب برای خود را پیدا کنید.
